Urząd Gminy Izabelin - Gmina Izabelin

Historia Gminy Izabelin

Historia Izabelina zaczyna się tak naprawdę dopiero w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Wcześniej funkcjonowały tutaj niewielkie śródleśne osady i folwarki. Żadna z miejscowości współczesnej gminy nie stanowiła w przeszłości żadnego ośrodka administracji (do roku 1952). Obszar ten podzielony był między różne parafie i gminy leżąc na krańcach różnych jednostek administracyjnych.[1]

W dnia 21 sierpnia 1944 r. dekret PKWN przywrócił przedwojenne podziały na województwa, gminy i gromady. Powiat warszawski z gminami Ożarów, Młociny, Zaborów powrócił w skład województwa warszawskiego.

Na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dniem 1 lipca 1952 r. utworzono  w powiecie pruszkowskim, województwie warszawski gminę Izabelin z siedzibą gminnej rady narodowej w Izabelinie. W skład tej gminy wchodziły gromady: Izabelin, Koczargi Stare (które wyłączono z gminy Ożarów), gromada Klaudyn (która wyłączono z gminy Blizne), gromady Laski i Mościska (które wyłączono z gminy Łomianki) oraz gromady: Hornówek, Izabelin B, Lipków, Sieraków i Truskaw (które wyłączono z gminy Zaborów). Nowo powołana gmina przetrwała dwa lata.

Jesienią 1954 r. utworzono gromadzkie rady narodowe. W skład gromady Izabelin, z siedzibą w Izabelinie C, weszły tereny gromad: Izabelin, Hornówek, Izabelin B, Sieraków i Truskaw. Od 1 stycznia 1960 roku do tej gromady włączono obszar zniesionej sąsiedniej gromady Laski (wieś Laski i Mościska). Gromada Izabelin złożona z miejscowości: Hornówek, Izabelin, Izabelin B, Sieraków, Truskaw, Laski i Mościska funkcjonowała do końca 1972 roku.

W dniu 29 listopada 1972 r. sejm uchwalił ustawę O utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. Na podstawie tej ustawy i zgodnie z uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 r. utworzono gminę Stare Babice. W jej skład weszły również wsie gromady Izabelin. Taki podział administracyjny trwał do 1995 roku.

Mieszkańcy okolic Izabelina postulowali odłączenia się od gminy Stare Babice. W 1994 roku władze państwowe przychyliły się do postulatów mieszkańców i postanowiono podział gminy Stare Babice na dwie jednostki administracyjne. Od 1 stycznia 1995 roku samodzielna gmina Izabelin stała się faktem.

Najstarszą wsią gminy, a także całej Puszczy Kampinoskiej, jest Truskaw („trusk” = owoc runa leśnego). Wieś wzmiankowana w dokumentach z 1419 roku, na prawie królewskim z nadania króla Władysława Jagiełły. Są też ślady archeologiczne sprzed kilku tysięcy lat – z epoki kamienia gładzonego. Do połowy XIX wieku było 30 chałup i sąsiedni folwark. Szybki rozwój wsi nastąpił po I wojnie światowej.

Laski (leszczyna = „laska”) powstały na części powierzchni po wyciętych lichych laskach na początku XVIII w. – 10 chałup i dwór Daszewskich. Na początku XX w. większość folwarku rozparcelowano; Wanda Daszewska oddała swoją ćwierć spadku matce Elżbiecie (Róży) Czackiej na siedzibę Zakładu dla Ociemniałych. Laski zawsze cechowała bardzo prężna działalność społeczno-kulturalna np. przed II wojną światową działały: ochronka dla sierot, Dom Matki i Dziecka oraz świetlica wiejska (obecnie Dom Kultury). Wybudowano również Kaplicę Matki Boskiej Anielskiej, która wiele lat później stała się kościołem parafii Laski do czasu wybudowania kościoła w latach 80. (na osobiste życzenie Prymasa Stefana Wyszyńskiego).

Sieraków („sierak” = sukmana, siermięga) to kolejna wieś śródpuszczańska, notowana w drugiej połowie XVIII w.; mimo słabych warunków dla rolnictwa rozwijała się systematycznie. Tu w 1916 roku powstała pierwsza szkoła w okolicy. W dwudziestoleciu więdzywojennym wieś liczyła 600 mieszkańców w 140 chałupach. Mieszkańcy utrzymywali się z pracy w lesie i innych zeń pożytków wraz z wypasem. Posada Sieraków – oddzielona od Sierakowa wysoką wydmą wioska, obecnie dwie osady służbowe Parku.

Smolarz – pojedyncza osada na Łąkach Sierakowskich, uległa zniszczeniu przez pożar w latach 70.

Pociecha – to mała śródleśna wioska przy karczmie „Pociecha” w XIX w. – nigdy nie przekroczyła liczbę 10 gospodarstw. Wykupiona przez Park w latach 70. – pozostały 4 osady służbowe. Należy do sołectwa Truskaw.

Hornówek – początki wsi to parcelacja majątku Zielonki w połowie XIX w.; Pierwszymi właścicielemi zostali Hornowscy – stąd nazwa wsi. Po kolejnej parcelacji w 1900 r. do roku 1914 wieś składała się z 30 gospodarstw rolnych z hodowlą bydła, jako główny kierunek gospodarczy.

Izabelin – dający obecnie nazwę gminie, jest najmłodszy i nigdy nie był wsią. W początkach XX w. było to drugorzędne letnisko dla oficerów zawodowych i rzemieślników. Od roku 1918 notuje się ruch osiedleńczy na porębach leśnych wzmożony parcelacją pod zabudowę osiedlową, uwieńczony rejestracją Izabelina jako pierwszego w Puszczy Kampinoskiej osiedla mieszkaniowego. Osiedle nazwę swoją wzięło podobno od imienia Izabeli Zielińskiej - właścicielki lasów Truskawia i Izabelina.

Mościska (trzeba było „mościć” przejścia przez bagno) – niewielka wieś dotąd w dużej mierze rolnicza. Jedyny obecnie w gminie Izabelin mieszczący się w południowej części wsi, obszar szybkiego rozwoju rzemiosła i usług.

Gać Zaborowska słynna z krwawej bitwy w czasie powstania styczniowego, obecnie Zaborów Leśny osada służbowa KPN. W pobliżu Mogiła Powstańców Styczniowych 1863 r. w obszarze ochrony ścisłej Zaborów Leśny.

Historia Polski.

Przez Puszczę Kampinoską wiedzie szlak przemarszu wojsk Jagiełły pod Grunwald – przez Brochów i w Śladowie przez Wisłę po drewnianym moście pływającym, dla zmylenia wywiadu krzyżackiego skonstruowanym w Puszczy Kozienickiej i spławionym Wisłą. Ludność puszczańska brała czynny udział w Insurekcji Kościuszkowskiej i w Powstaniu Styczniowym – zachowały się mogiły i krzyże. Najbardziej znana Mogiła Powstańców 1863 r. znajduje się koło Zaborowa Leśnego. Z tego czasu zachowały się: Dąb Powstańców na Polesiu i Sosna Powstańców w Górkach (obecnie sosna padła, a obok postawiono kamienny pomnik z odpowiednią informacją) – miejsca kaźni po zasadzkach kozackich. Do dziś zachowały się w Puszczy liczne ślady przedzierania się na odsiecz oblężonej Warszawie w 1939 r. wojsk Armii Poznań i Armii Pomorze po bitwie nad Bzurą. Poległych pochowano na cmentarzach w Sochaczewie, Granicy, Kiełpinie, Laskach i in. Cmentarz Palmiry jest miejscem spoczynku największej liczby ofiar (ponad 2200 osób) hitlerowskiej eksterminacji narodu polskiego w latach 1939-1943.

Historia Polski odcisnęła na terenie Gminy Izabelin swe piętno tak samo, a może mocniej niż w całej Puszczy Kampinoskiej.

Znamienne przykłady:

- Pomoc mieszkańców w Insurekcji Kościuszkowskiej – powoduje represje i zniszczenia ze strony wojsk Suworowa, zwłaszcza w Sierakowie.
- Folwark w Truskawiu bazą powstańców styczniowych w 1863 r. przed krwawym bojem pod Gacią Zaborowską – potem okrutne represje władz carskich na Truskawianach.
- Wrzesień 1939 r. – Armie Poznań i Pomorze walczą krwawo w Pociesze, Sierakowie, Laskach o dostęp do oblężonej Warszawy.
- Pułk Ułanów Jazłowieckich przedziera się przez Truskaw, Izabelin, Opaleń; słynny bój pod Dąbrową Leśną.
- Ogromna pomoc Sierakowian dla wojsk polskich w 1939 r. oraz partyzantów Grupy AK „Kampinos” w walce z okupantem.
- Nocą 2/3 września 1944 r. „wypad na Truskaw” – bazę wojsk niemieckich i ukraińskich –sukces bojowy Grupy AK „Kampinos” a potem krwawe represje na Truskawianach.
- Powstanie Warszawskie – „Jerzyki” wraz z Grupą AK „Kampinos” walczą skutecznie w Pociesze.
- W uznaniu zasług wsi Truskaw w walce z okupantem hitlerowskim Rada Państwa przyznała w 1985 r. Krzyż Grunwaldu kl. III (eksponowany w Sali Posiedzeń Urzędu Gminy).