Urząd Gminy Izabelin - Gmina Izabelin

Historia Mościsk

Mościska – miejscowość leżąca najbardziej na wschodzie gminy Izabelin. Graniczy z Warszawą (gmina Bielany i Wólka Węglowa), Klaudynem i Laskami. Liczy sobie 501 mieszkańców i jest drugą najmniejszą z izabelińskich wsi pod względem liczby mieszkańców (po Sierakowie) oraz najmniejszą pod względem powierzchni. Jej obszar bowiem to tylko 143 hektary.

Prawdopodobnie istnieje od XIV wieku. Powstała na skrzyżowaniu dróg łączących Łomianki z Babicami i Wawrzyszewem. Do połowy XIX wieku wchodziła w skład dóbr Babice, a od uwłaszczenia w 1864 roku, wieś włościańska (spis z roku 1880 wykazał 197 mieszkańców).

W okresie II RP wieś wchodziła w skład gminy Młociny. W roku 1936 mieszkańcy wybudowali szkołę powszechną, której pierwszym wychowawca i dyrektorem zostaje Zygmunt Sokołowski.

W czasie drugiej wojny światowej były miejscem walk wrześniowych, a potem konspiracji. W 1943 roku na terenie Mościsk grupa żołnierzy AK przeprowadziła udaną akcję zniszczenia mleczarni oraz znajdującej się w niej spisów kontyngentów.

W 1951 wraz z reformą Warszawy część gruntów Mościsk, położonych miedzy ul. Estrady a mniej więcej torami do huty, wraz z budynkiem szkolnym, została przyłączona do stolicy.

W okresie PRL Mościska należały do Gminy Stare Babice, a od 1995 do obecnej chwili są częścią Gminy Izabelin.

Obecnie znane ze strefy przemysłowej, w której znajdują się miedzy innymi takie firmy jak: Baza Paliwowa ORLEN, siedziba Kolportera, firma kosmetyczna „Joanna” oraz szereg innych firm takich jak Korporacja KGL, stacja benzynowa ORLEN i BP, zajezdnia autobusowa firmy Mobilis i inne. Również znajdujące się przy głównej ulicy usługi, handel, warsztaty samochodowe stopniowo wypychają nieruchomości stricte mieszkaniowe.

Przez lata zabudowa wsi ograniczała się do ul. 3-go Maja i ul. Sikorskiego oraz kolonii:  strefy pod lasem od strony Wólki Węglowej (ul. Jałowcowa) oraz lewej strony ul. Łąkowej leżącej na granicy Lasek i Klaudyna.

W ostatnich latach rozpoczęła się intensywna zabudowa pól leżących po obu stronach wsi. Powstają nowe ulice (Chabrowa, Białych Bzów czy Kwitnąca), na których stopniowo pojawiają się kolejne budynki mieszkalne. Wyraźna kiedyś granica miedzy częścią centralną wsi, a wspomnianymi koloniami, dzięki tej zabudowie, obecnie przestaje być widoczna.

Na terenach tzw. sołtysówki (na zakręcie ul 3-go Maja w stronę Lasek, na wysokości numeru 88) istnieje ogólnodostępny gminny plac zabaw, boisko sportowe do siatkówki, piłki nożnej, stoły do ping-ponga oraz gier planszowych. Od roku 2020 tworzony jest również teren piknikowy z wytyczonymi miejscami ogniskowymi, stałym grillem oraz zadaszonymi wiatami.

Nazwa Mościska pochodzi od słowa „mościć” - określenia przejścia przez bagna. Jest to dość popularna nazwa na terenie Polski (w chwili obecnej istnieje ponad 20 miejscowości o nazwie Mościska) i sugeruje, że osadzona była na mocno podmokłym terenie (co mieszkańcy odczuwają do dziś).

Najsłynniejsi mieszkańcy :

• Antoni Skała – żołnierz napoleoński, ur. 03.06.1778r. Rozpoczął służbę w 7 pułku szwoleżerów-lansjerów, potem 4 pułku piechoty Legii Nadwiślańskiej, a zakończył w czasie tzw. 100 dni w Gwardii Cesarskiej  gdzie był aż do października 1815 roku.
• Marian Kajszczak PS. "Kuleczka” żołnierz września 1939 roku, jeden z najbardziej aktywnych konspiratorów w ramach Armii Krajowej Grupy Kampinos.

Ciekawostki :

• w latach 80-tych XX wieku „Mościska” zagrały w filmie Janusza Zaorskiego „Piłkarski Poker”. Nakręcono tu scenę przekupienia piłkarza „Czarnych” Grundola granego przez Mariusza Benoit oraz jego żony kreowanej przez Adriannę Biedrzyńską. Pleneru udostępnił warsztat samochodowy (obecnie Toyota „Wiśniewski”).
• od 1957 autobus miejski 110 zaczyna dojeżdżać przez Radiowo do Wólki Węglowej dając połączenie z Warszawą również mieszkańcom Mościsk.
• w 1986 roku na polach miedzy Wólką Węglową a Mościskami zostaje odnaleziony „skarb”. Zbiór kilkudziesięciu monet oraz nietypowy srebrny pierścień pochodzących z XVII wieku.
• na terenie Mościsk „przemysłowych” istnieje prywatne lądowisko dla helikopterów.
• w połowie XIX wieku w Mościskach znajduje się kuźnia i karczma oraz 41 budynków mieszkalnych dla porównania Wólka Węglowa ma wtedy 26 budynków a Gać (obecnie Radiowo tylko 15 budynków).
• pierwsza teoretyczna wzmianka o wsi w oficjalnych dokumentach pochodzi z roku 1367. Co dawałoby Mościskom palmę pierwszeństwa wśród starszeństwa miejscowości wchodzących w skład gminy Izabelin.  Ponieważ jednak zapis brzmi „Mostki” a i co do usytuowania wymienionej w dokumencie wsi są pewne wątpliwości (część badaczy uważa że chodzi o nieistniejące obecnie Mościska leżące bliżej Powązek) żeby jednoznacznie wyjaśnić sprawę należy przeprowadzić bardziej wnikliwe badania dokumentów. Data 1526 jako pierwsza oficjalna wzmianka w dokumentach wydaje się niedyskusyjna.

Autor: Waldemar Szatanek